ความรู้ ความเชื่อ และอำนาจในการกำกับชีวิตมนุษย์

โดย ปิยนันท์ จินา นักวิจัย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร

บรรยายวิชาการออนไลน์ Series Anthropology in Focus EP.1 หัวข้อ ความรู้ ความเชื่อ และอำนาจในการกำกับชีวิตมนุษย์

           การบรรยายนี้เป็นการสนทนาเกี่ยวกับแนวคิดและวิธีการมอง “อำนาจ” ของมิเชล ฟูโกต์ โดยจะเน้นที่อำนาจในการจัดการชีวิตของประชากร (biopower) ซึ่งกำกับและชี้นำการกระทำ คำพูด และความคิดของมนุษย์ (governmentality) อย่างสลับซับซ้อนและละเอียด อธิบายบริบทและเงื่อนไขทางสังคม เศรษฐกิจ และการเมือง ที่อำนาจชนิดนี้ก่อตัวขึ้น ตลอดจนการนำแนวคิดว่าด้วยอำนาจของฟูโกต์ไปทำความเข้าใจปรากฏการณ์สังคมร่วมสมัย โดยเฉพาะการจัดการสุขภาวะประชากรพระสงฆ์ในสังคมไทย ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยของวิทยากร

           อาจกล่าวได้ว่า ร่างกายและชีวิตของพระสงฆ์ไทยในปัจจุบันไม่เพียงอยู่ใต้พระธรรมวินัย ข้อปฏิบัติทางศาสนา และกฎหมายบ้านเมืองของรัฐเท่านั้น แต่ยังมีอำนาจจากความรู้สมัยใหม่ เช่น การแพทย์และการสาธารณสุข การบรรยายนี้ยังต้องการชี้ให้เห็นถึงข้อจำกัดและอุปสรรคของการศึกษาสังคมไทยผ่านกรอบคิดที่พัฒนาขึ้นจากตะวันตก และชี้ให้เห็นว่าข้อมูลภาคสนามอาจมีความสลับซับซ้อน หรือกระทั่งทำให้นักวิจัยกลับมาสะท้อนย้อนคิดเรื่องทฤษฎีและมโนทัศน์เสียใหม่ เพื่อเปิดมุมมองและมิติที่สลับซับซ้อนของการทำงานของอำนาจในสังคมไทย อย่างที่ฟูโกต์เสนอว่า ไม่มีอำนาจชนิดใดที่ทำงานโดยปราศจากความรู้รองรับ ขณะเดียวกันก็ไม่มีความรู้ชุดใดจะถูกผลิตขึ้นโดยปราศจากอำนาจ

วิทยากร ปิยนันท์ จินา นักวิจัย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร

ดำเนินการบรรยาย วิสุทธิ์ เวชวราภรณ์ และ อาทิตย์ ภูบุญคง นักวิจัย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร

วันศุกร์ที่ 18 ตุลาคม 2567 เวลา 13.00-15.00 น.